Sluipend gif

In 1989 vertrokkenen wij, mijn vrouw Christel en ik, naar Rwanda. Een landje dat toen een paradijs leek. “Overdag trekt God de wereld rond, maar ’s nachts legt Hij zich te rusten in Rwanda” vertelden de Rwandezen. En inderdaad, Rwanda had een aantal troeven. Een prachtig klimaat, een basisinfrastructuur die degelijk was, zeker in vergelijking met buurland Congo. Een budget voor onderwijs dat hoger lag dan het budget voor defensie. Dat was voor vele landen net even andersom. Maar Rwanda had ook enkele ernstige bedreigingen. Er was een hoge bevolkingsdruk, temeer omdat het merendeel van de Rwandezen van de landbouw leefden. En vooral, het land was verdeeld. Deze breuk in de samenleving liep langs ethnische lijnen. Een deel van de bevolking was manu militari verdreven naar de buurlanden. “Zij zouden ooit terug komen” hadden ze gedreigd. En ze kwamen terug. 

Op 1 oktober 1990 viel het FPR (Rwandees Patriotisch Front) Rwanda binnen. Er brak een oorlog uit en het paradijs veranderde stilaan in de hel. De oorlog eindigde in 1993 in de akkoorden van Arusha. De 2 vechtende partijen zouden de macht moeten delen. Niet iedereen kon zich echter vinden in deze akkoorden. Als op 6 april 1994 de Rwandese president Habyarimana vermoord werd ontplofte het land. Het was één orgie van geweld waarbij mensen met bosjes werden vermoord. Wij verschuilden ons in het huis van vrienden, doorheen de haag zag ik hoe mensen op de straat werden neergeschoten, hoe in het huis tegenover ons een familie werd geëxecuteerd. Binnen in het huis keek ons dochtertje Merel keer op keer naar eenzelfde video over olifanten. Terwijl onze jongste telg Linde daar haar eerste pasjes zette. De poorten van de hel werden gesloten. Wij geraakten nog net buiten maar honderdduizenden anderen niet meer. Ze werden vermoord.

Sindsdien wonen er ook Rwandezen in Borgerhout. Zij verkopen gefrituurde deegbolletjes op 'Muziek in de wijk', treden met hun eigen koor Inyenyeli op, tot in de Roma en gaan naar de mis in de Sint Janskerk. Het zijn mensen die het geweld achter zich hebben gelaten en een nieuw leven willen opbouwen. Makkelijk is dat niet.

Over het hoe en het waarom van het Rwandese drama is er al veel inkt gevloeid. Eigenlijk zijn er veel waarheden over dit land. Analyses worden vaak gemaakt vanuit het eigen gelijk. En uiteraard kunnen de gebeurtenissen niet los gezien worden van de geschiedenis en van de regionale context. Wie graag een goede samenvatting van het hele Rwanda debacle in één artikel wil, raad ik aan de bijdrage van journalist Paul Verbraeken in GvA van zaterdag 5/4 te lezen.

Foto = Linde in 1994, GvA

Titel = stripverhaal van Jeroen Janssen. Volledige titel: Muzungu - Sluipend gif.