Uitgevonden tradities zijn nationale symbolen en rituelen die worden voorgesteld als oude tradities. Door te verwijzen naar een ver verleden wordt een nationale identiteit geschapen die de nationale eenheid bevordert of het bestaan van bepaalde instituties of culturele gebruiken legitimeert.
De Guldensporenslag van 11 juli 1302 is gaan gelden als stijlfiguur voor de moderne Vlaamse identiteit, waarvan een onlosmakelijk aspect het verzet tegen Frans(talig)e overheersing zou zijn.
Sinds de federalisering van België in de 2e helft van de 20e eeuw zijn er allerlei dergelijke symbolen gekoppeld aan de Guldensporenslag, zoals 11 juli als Feestdag van Vlaanderen (1973) en De Vlaamse Leeuw als volkslied (1985). Onder meer De leeuw van Vlaanderen (1838) van Hendrik Conscience lag ten grondslag aan deze uitgevonden traditie, waarin Jan Breydel, Pieter de Coninck en Robrecht van Béthune centraal staan. Historische kritiek heeft echter uitgewezen dat deze drie figuren waarschijnlijk niet bij de veldslag zelf aanwezig waren, en bovendien dat Robrecht en zijn vader Gwijde van Dampierre vermoedelijk net zo goed Franstalig waren als de Fransen die zij versloegen, en de opstand lijkt vooral economische motieven te hebben gehad.
Toen het begrip 'uitgevonden tradities' nog uitgevonden moest worden werden er in Borgerhout straten genoemd naar die marginale schermutseling. Zoals de Guldensporenstraat, de Goedendagstraat en de Bijlstraat bijvoorbeeld.
Op deze kaart (uit 1904/05) moeten de meeste huizen in de genoemde straten ook nog uitgevonden worden. De Sint-Annakerk in de Goedendagstaat is al wel ingetekend
De religieuze traditie is dan ook al veel langer uitgevonden.
foto via Stef Lauwers
2 opmerkingen:
Qua opeenstapeling van gemeenplaatsen, onjuistheden en zaken naast de kwestie kan dit wel tellen. Je kan misschien eens een boek over de opstand van 1302 lezen in plaats van klakkeloos stukken uit het lemma 'uitgevonden tradities' in de Wikipedia over te nemen. Het boek van J.F. Verbruggen en Rolf Falter (Lannoo 2001) is een aanrader. De tekst over de Guldensporenslag in de Wikipedia lijkt me veel genuanceerder.
Conscience schreef een historische roman. Daarin staan verzonnen elementen en figuren, anders was het geen roman. Ivanhoe heeft ook niet bestaan. En uiteraard was Robrecht van Bethune niet aanwezig op de slag, want hij zat in Parijs in de gevangenis. Dat Conscience hem toch kon laten opdraven op het slagveld, is precies een van die literaire elementen. De rol van Jan Breydel is door Conscience fel aangedikt, omdat hij op die manier twee volksleiders kon creëren die mekaar aanvulden: Breidel met de spieren en De Coninck met de brains. Overigens was Pieter de Coninck ook in de realiteit een van de grote leiders van de opstand.
Hoeveel opstandelingen er precies sneuvelden weet men niet precies. Maar aan Franse zijde waren er toch zo'n 1250 tot 1500 doden. Dat kan je toch moeilijk een 'marginale schermutseling' noemen? Er werden trouwens in alle Vlaamse gemeenten straten genoemd naar Conscience en zijn romans, en dan in de eerste plaats naar De Leeuw van Vlaanderen.
Cosncience schreef zijn boek om een stukje geschiedenis van het jonge België te vertellen. In zijn inleiding brak hij wel een lans voor onderwijs en rechtspraak in het Nederlands, de taal van het grootste deel van de Belgische bevolking. Je mag Conscience en de andere Vlaamse schrijvers uit de negentiende eeuw dankbaar zijn dat ze gestreden hebben voor het gebruik van het Nederlands en de Vlaamse beweging opgestart hebben. Anders schreef je deze blog nu in het Nederlands.
Ik ben op het moment 'De ontdekking van de middeleeuwen, geschiedenis van een illusie' van Peter Raedts aan het lezen (Wereldbibliotheek, 2011), vandaar dat ik op het thema kwam. En nee, Wikipedia is geen accurate bron (geldt ook voor het lemma over de G'sporenslag trouwens). En ja, dat was een marginale schermutseling. Net zoals de Slag bij Nieuwpoort, die bij Stalingrad en 4 jaar geploeter in de Westvlaamse loopgraven. En verder hebben we gewoon een andere mening over de waarde van de Vlaamse Beweging, maar ik stel voor dat we daar onder het genot van een pintje eens verder over babbelen.
Een reactie posten